Φορολογικές δηλώσεις 2018 : Ειδική εισφορά αλληλεγγύης ποιοί θα πληρώσουν.

Ειδική εισφορά αλληλεγγύης, υπολογιζόμενη με προοδευτική κλίμακα συντελεστών κυμαινόμενων από 2,2% έως και 10%, θα επιβληθεί φέτος με την εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος φυσικών προσώπων σε όσους φορολογούμενους απέκτησαν κατά τη διάρκεια του 2017 συνολικά εισοδήματα -φορολογούμενα και απαλλασσόμενα- μεγαλύτερα των 12.000 ευρώ. Η εισφορά θα επιβαρύνει και όσους φορολογούμενους δεν είχαν πραγματικά εισοδήματα μεγαλύτερα από 12.000 ευρώ, αλλά με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης θα εμφανιστούν με τεκμαρτά εισοδήματα μεγαλύτερα των 12.000 ευρώ, εκτός αν καταφέρουν να καλύψουν την πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος που θα έχει προκύψει λόγω των τεκμηρίων.

Από το 2010, οι Ελληνες φορολογούμενοι καλούνται να πληρώσουν κάθε χρόνο, πέραν του φόρου εισοδήματος που αναλογεί στα εισοδήματά τους,  έκτακτη εισφορά αλληλεγγύης. Το μέτρο αυτό υιοθετήθηκε στο πλαίσιο των μνημονιακών υποχρεώσεων που ανελήφθησαν από τη χώρα μας, αποσκοπώντας «στο υπέρτερο δημόσιο συμφέρον».

Η νομολογία έχει κρίνει παγίως ότι η εν λόγω εισφορά αποτελεί μεν φόρο, δεν έχει όμως ως αντικείμενο τα εισοδήματα επί των οποίων επιβλήθηκε, δεν αποτελεί δηλαδή φόρο επί του εισοδήματος.

Απλώς, τα εισοδήματα αυτά θεωρήθηκαν, κατά την εκτίμηση του νομοθέτη, ως τα πλέον ασφαλή στοιχεία διαγνώσεως της φοροδοτικής ικανότητας των φορολογουμένων. Με το σκεπτικό αυτό απορρίφθηκαν προσφυγές φορολογουμένων περί της αντισυνταγματικότητας κ.λπ. της έκτακτης εισφοράς όπως ίσχυσε κατά καιρούς.

Με τον νέο κώδικα φορολογίας εισοδήματος (Ν.4172/2013), η καλούμενη πλέον ως ειδική εισφορά αλληλεγγύης (ΕΕΑ) υπολογίζεται κλιμακωτά στα εισοδήματα άνω των 12.000 ευρώ ως εξής: Για εισόδημα:
12.001 ευρώ – 20.000 ευρώ: 2,2%,
20.001 ευρώ – 30.000 ευρώ: 5,00%,
30.001 ευρώ- 40.000 ευρώ: 6,50%,
40.001 ευρώ – 65.000 ευρώ:7,50%,
65.001 ευρώ – 220.000 ευρώ: 9,00%,
ποσά άνω των 220.000 ευρώ: 10,00%.

Σύμφωνα, ειδικότερα, με τα όσα προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης θα επιβληθεί και φέτος στο μεγαλύτερο ποσό μεταξύ:
* του συνολικού ετήσιου εισοδήματος που δηλώνει ο φορολογούμενος από όλες τις πηγές και
* του τεκμαρτού εισοδήματός του, το οποίο προκύπτει με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης (τις «αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης» των άρθρων 30-34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος).

Όμως σε περίπτωση που το τεκμαρτό εισόδημα είναι μεγαλύτερο του πραγματικού δηλωθέντος αλλά ο φορολογούμενος καταφέρει να καλύψει την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος, επικαλούμενος ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών, τότε ως βάση υπολογισμού της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης θα ληφθεί υπ’ όψιν το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα κι ας είναι χαμηλότερο του τεκμαρτού.

Κατ’ εξαίρεση δεν επιβάλλεται η ΕΕΑ (α) σε πρόσωπα που είναι ολικά τυφλά και με βαριές κινητικές αναπηρίες, (β) στην αποζημίωση για τη λύση ή καταγγελία της εργασιακής σχέσης (γ) στους μακροχρόνια ανέργους και όσους λαμβάνουν επίδομα ανεργίας εφόσον δεν έχουν πραγματικά εισοδήματα.

Για τους έγγαμους, η οφειλή για εισφορά που αναλογεί στα εισοδήματά τους υπολογίζεται χωριστά και η ευθύνη της καταβολής βαρύνει κάθε σύζυγο. Στους μισθωτούς και συνταξιούχους η ΕΕΑ παρακρατείται από τον εργοδότη ή από τον φορέα που καταβάλλει τη σύνταξη.

Πρέπει να τονιστεί, ότι η εισφορά υπολογίζεται στο συνολικό μεικτό εισόδημα του φορολογουμένου, δηλαδή στο ποσό του εισοδήματος πριν από την αφαίρεση του αναλογούντος φόρου εισοδήματος. Ετσι, μισθωτός ή ελεύθερος επαγγελματίας με ετήσιο φορολογητέο εισόδημα: 40.000 ευρώ, υπόκειται σε φόρο εισοδήματος με μέσο συντελεστή 27,5% συν 3,32% ΕΕΑ, δηλ. τελικά φορολογείται με 30,82%.
60.000 ευρώ, υπόκειται σε φόρο εισοδήματος με μέσο συντελεστή 33,3% συν 4,71% ΕΕΑ, δηλ. τελικά φορολογείται με 38,04%.
80.000 ευρώ υπόκειται σε φόρο εισοδήματος με μέσο συντελεστή 36,25% συν 5,69% % ΕΕΑ, δηλ. τελικά φορολογείται με 41,94%.

Προφανώς, όσο μεγαλύτερα είναι τα φορολογητέα έσοδα ενός φορολογουμένου τόσο μεγαλύτερη είναι και η σχετική επιβάρυνση από την εισφορά.

Ειδικότερα, η ειδική εισφορά αλληλεγγύης επιβάλλεται στο άθροισμα των παρακάτω κατηγοριών εισοδήματος:
α) Εισοδήματα από μισθούς και συντάξεις.
β) Εισοδήματα από εκμετάλλευση κεφαλαίου, δηλαδή ενοίκια, τεκμαρτά μισθώματα ιδιοχρησιμοποίησης, τεκμαρτά μισθώματα δωρεάν παραχώρησης κ.λπ.
γ) Εισοδήματα από επιχειρηματικές και γεωργικές δραστηριότητες.
δ) Εισοδήματα από υπεραξίες ή κέρδη που έχουν προκύψει λόγω πώλησης επιχειρήσεων, μετοχών, ομολόγων, εντόκων γραμματίων, μεριδίων ή μερίδων σε προσωπικές εταιρείες και παραγώγων χρηματοοικονομικών προϊόντων.
ε) Ορισμένα επιδόματα που καταβάλλονται σε αναπήρους και χαμηλοσυνταξιούχους, παρά το γεγονός ότι τα ποσά αυτά απαλλάσσονται από τη φορολογία εισοδήματος. Συγκεκριμένα, υπάγονται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης το εξωιδρυματικό επίδομα και το ποσό με το οποίο προσαυξάνεται η σύνταξη τυφλών (όχι ολικά τυφλών) και προσώπων με απόλυτη αναπηρία κάτω από 80% καθώς και το Επίδομα Κοινωνικής Αλληλεγγύης Συνταξιούχων (το ΕΚΑΣ).
στ) Λοιπά εισοδήματα που φορολογούνται με ειδικό τρόπο, όπως τα επιδόματα επικίνδυνης εργασίας, οι τόκοι καταθέσεων, οι τόκοι από έντοκα γραμμάτια, ομόλογα, ομολογιακά δάνεια και REPOS, τα μερίσματα ανωνύμων εταιρειών, ναυτιλιακών εταιρειών και ΕΠΕ, οι αμοιβές και οι μισθοί των μελών των διοικητικών συμβουλίων των ανωνύμων εταιρειών, τα εισοδήματα από την εκμετάλλευση φωτοβολταϊκών συστημάτων, καθώς και τα ποσά αγροτικών επιδοτήσεων και ενισχύσεων.
ζ) Επιδόματα και βοηθήματα, τα οποία δίδονται ως κοινωνικές παροχές για την αντιμετώπιση και κάλυψη συγκεκριμένων ειδικών δαπανών στις οποίες υποβάλλονται ευπαθείς ομάδες φορολογούμενων, ποσά δηλαδή που δίδονται χωρίς αντάλλαγμα παροχής εργασίας και δεν αποτελούν καρπό περιουσιακών στοιχείων.

Η επιβολή ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης και στα ποσά αυτά είναι πάντως παράνομη, καθώς τα συγκεκριμένα ποσά δεν φέρουν τα απαραίτητα γενικά εννοιολογικά χαρακτηριστικά του εισοδήματος.

Όμως σύμφωνα με τη λογική του υπουργείου Οικονομικών και τα ποσά αυτά πρέπει να υπάγονται σε ειδική εισφορά αλληλεγγύης, καθώς δεν αποτελούν έκτακτες παροχές. Παραδείγματα τέτοιων επιδομάτων είναι το διατροφικό επίδομα, το επίδομα τυφλότητας, το επίδομα τοκετού, τα επιδόματα λουτροθεραπείας, εισπνευσοθεραπείας,αεροθεραπείας, ενεσοθεραπείας κλπ.!

Κατά τον υπολογισμό του ετήσιου τεκμαρτού εισοδήματος επί του οποίου επιβάλλεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης λαμβάνονται υπ’ όψιν αθροιστικά τα τεκμήρια διαβίωσης (οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης) και οι δαπάνες απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Επιπλέον, σε κάθε περίπτωση φορολογούμενου που είναι συνταξιούχος ηλικίας άνω των 65 ετών τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης που λαμβάνονται υπ’ όψιν για να προσδιορίσουν το συνολικό φορολογητέο εισόδημα επί του οποίου επιβάλλεται η ειδική εισφορά αλληλεγγύης μειώνονται κατά 30%.

Πέραν των ανωτέρω, ένας μισθωτός ή συνταξιούχος πρέπει να έχει επίσης υπ’ όψιν του ότι για να δικαιούται τη μείωση του φόρου λόγω τέκνων, αλλά και προκειμένου να μη πληρώσει προσαυξημένο φόρο, οφείλει να πραγματοποιεί ετησίως δαπάνες απόκτησης αγαθών και λήψης υπηρεσιών, οι οποίες να έχουν εξοφληθεί με ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής (πιστωτικές/χρεωστικές κάρτες, κ.λπ.), το ελάχιστο ποσό των οποίων προσδιορίζεται ως ποσοστό του φορολογητέου εισοδήματος, κλιμακωτά, ως εξής:

Για εισόδημα έως 10.000 ευρώ ποσοστό δαπανών 10%, για εισόδημα από 10.000 – 30.000 ευρώ ποσοστό δαπανών 15%, για εισόδημα έως 30.000 ευρώ και άνω ποσοστό δαπανών 20% (με ανώτατο ποσό απαιτούμενων δαπανών τις 30.000 ευρώ).

Αν δεν καλύψει το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό δαπανών, επιβάλλεται επιπλέον φόρος ίσος με το 22% της διαφοράς μεταξύ του απαιτούμενου και του δηλωθέντος ποσού δαπανών.

Στο πλαίσιο αυτό, μισθωτός με μεικτό μισθό 50.000 ευρώ καταβάλλει (περίπου) για ΕΦΚΑ 8.000 ευρώ, για φόρο εισοδήματος 10.200 ευρώ και για ΕΕΑ 1.500 ευρώ. Ουσιαστικά δηλαδή λαμβάνει καθαρά περί τις 30.000 ευρώ.

Από αυτά πρέπει να πληρώσει με ηλεκτρονικά μέσα δαπάνες ύψους 6.400 ευρώ, προκειμένου να αποφύγει πρόσθετο φόρο. Ομοίως, μισθωτός με μεικτό μισθό 80.000 ευρώ λαμβάνει καθαρά περίπου τα μισά και πρέπει να συγκεντρώσει δαπάνες περίπου 11.400 ευρώ