Η νέα τεκμαρτή φορολόγηση των ελεύθερων επαγγελματιών

Θεσπίζεται το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής, το οποίο ισούται με 10.920 ευρώ και αντιστοιχεί στις ετήσιες απολαβές ενός μισθωτού με βασικό μισθό.Το τεκμήριο είναι μαχητό, δηλαδή ο ελεύθερος επαγγελματίας έχει τη δυνατότητα να αμφισβητήσει το ποσό που προκύπτει από το τεκμήριο της ελάχιστης αμοιβής. Οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο ιδίως σε περιπτώσεις ασθένειας, εγκυμοσύνης, στρατιωτικής θητείας κ.λπ. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις απαραίτητη προϋπόθεση είναι ο φορολογούμενος να ζητήσει τη διενέργεια ελέγχου από τις φορολογικές αρχές προκειμένου να αποδειχθεί η ακρίβεια της δήλωσής του για εισόδημα μικρότερο του τεκμαρτού.

Παράλληλα, στο νόμο ορίζεται ότι από την εφαρμογή του τεκμηρίου απαλλάσσονται πλήρως οι αγρότες, όσοι αμείβονται με μπλοκάκι και με έως 3 εργοδότες, καθώς και οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%. Επιπλέον, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50% για τους επαγγελματίες: α. που παρουσιάζουν αναπηρία 67% έως 79%, β. που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, γ. σε γονείς μονογονεϊκής οικογένειας με ανήλικα τέκνα, δ. σε γονείς με εξαρτώμενα τέκνα με ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας τουλάχιστον 67%, στ. σε γονείς πολύτεκνων οικογενειών
Ειδική μέριμνα θα υπάρξει για εκείνες τις επιχειρηματικές δραστηριότητες όπου εκ του νόμου μπαίνουν χρονικοί περιορισμοί λειτουργίας εντός του φορολογικού έτους (εποχικές επιχειρήσεις).

Οριζόντια μείωση κατά 50% του τέλους επιτηδεύματος που σήμερα είναι 650 ευρώ και πλέον θα διαμορφωθεί στα 325 ευρώ για όλους τους επαγγελματίες. Για κάθε επιπλέον υποκατάστημα το Τέλος μειώνεται στα 300 ευρώ από 600 ευρώ.

1. Νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα

Οι ελεύθεροι επαγγελματίες με νεοσύστατη επιχειρηματική δραστηριότητα θα έχουν τις ακόλουθες μειώσεις της ελάχιστης αμοιβής: 100% (πλήρης απαλλαγή) για τα 3 πρώτα χρόνια, 67% μείωση για τον 4ο χρόνο και 33% μείωση για τον 5ο χρόνο. Με τον τρόπο αυτό αναγνωρίζονται οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι επαγγελματίες κατά την έναρξη και στα πρώτα χρόνια της δραστηριότητάς τους.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Νέος δικηγόρος με 5.000 ευρώ δηλωθέν εισόδημα. Είχε 450 ευρώ φόρο και θα συνεχίσει να έχει τον ίδιο φόρο χωρίς αλλαγή καθώς απαλλάσσεται από το τεκμαρτό εισόδημα για τα 3 πρώτα λειτουργίας καθώς και από το τέλος επιτηδεύματος.

2. Τροποποιήσεις στην μεταβλητή που αφορά τον τζίρο

Το σύστημα προβλέπει προσαύξηση του τεκμηρίου για όσους πραγματοποιούν τζίρο σημαντικά μεγαλύτερο από το μέσο όρο του κλάδου στον οποίο δραστηριοποιούνται. Με τον τρόπο αυτό εισάγεται μια ακόμη παράμετρος που εξασφαλίζει τη δίκαιη αντιμετώπιση των επαγγελματιών, ανάλογα με το μέγεθος της δραστηριότητάς τους και αναγνωρίζονται οι διαφορές ανάμεσα στους «μεγάλους» και εκείνους που έχουν μικρότερα έσοδα. Σύμφωνα με την αρχική πρόβλεψη η προσαύξηση έφθανε μέχρι και το 100% για όσους είχαν διπλάσιο τζίρο από το μέσο όρο του κλάδου. Η ρύθμιση που κατατέθηκε στη Βουλή προβλέπει ότι η προσαύξηση ανέρχεται στο 5% επί της διαφοράς, δηλαδή επί του ποσού κατά το οποίο ο κύκλος εργασιών του υπόχρεου υπερβαίνει τον μέσο όρο. Παράδειγμα: ελεύθερος επαγγελματίας με ετήσιο τζίρο 35.000 ευρώ υπερβαίνει τον μέσο ετήσιο κύκλο εργασιών του ΚΑΔ κατά 10.000 ευρώ (ετήσιος τζίρος 35.000 ευρώ – μέσος ετήσιος κύκλος εργασιών ΚΑΔ 25.000 ευρώ = 10.000 ευρώ). Η προσαύξηση 5% θα εφαρμοστεί επί του ποσού των 10.000 ευρώ. Άρα το τεκμήριο στην περίπτωση αυτή προσαυξάνεται κατά 500 ευρώ. Έτσι η προσαύξηση λόγω τζίρου γίνεται πιο δίκαιη και αναλογική.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Επιχειρηματίας λιανικού εμπορίου με έναρξη το 1993 και τζίρο 130.000€ δήλωνε κέρδη 18.000€, πλήρωνε φόρο 2.660€ και τέλος επιτηδεύματος 650€. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, η ελάχιστη αμοιβή του υπολογίζεται σε 23.696€ (14.196 + 10% προσαύξηση μισθοδοσίας + 5% προσαύξηση τζίρου). Η επιπλέον φορολογική του επιβάρυνση θα είναι 1.150€, ενώ μόνο για το φορολογικό έτος 2023, θα έχει και την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325€.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2: Επιχειρηματίας με ενοικιαζόμενα δωμάτια, με έναρξη το 1992 και τζίρο 101.430€, δήλωνε το 2022 κέρδη 4.685€. Πλήρωνε φόρο 422€ και ήταν υπόχρεος τέλους επιτηδεύματος 650€. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα υπολογίζεται σε 20.076€ (14.196 + 2.585 λόγω 10% προσαύξησης μισθοδοσίας + 5% λόγω προσαύξησης ΚΑΔ) και ο φόρος του σε 3.121€ (+2.049€ μετά την οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος).

3. Συνταξιούχοι και μισθωτοί που παράλληλα εργάζονται και ως ελεύθεροι επαγγελματίες

Τα εισοδήματα από συντάξεις, όπως και από μισθωτή εργασία αλλά και από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα, συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου. Για παράδειγμα αν το τεκμήριο για έναν επαγγελματία προσδιορίζεται στις 12.000 ευρώ και ο ίδιος έχει εισόδημα από σύνταξη ύψους 7.000 ευρώ, το τεκμήριο μειώνεται στις 5.000 ευρώ (12.000-7.000). Υπενθυμίζεται πως ο συνταξιούχος που εργάζεται θα δει παράλληλα από το νέο έτος και την κατάργηση της παρακράτησης (30%) επί της σύνταξης του.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Συνταξιούχος που δραστηριοποιείται παράλληλα και ως ελεύθερος επαγγελματίας, με εισόδημα από συντάξεις 4.500€ (μετά την παρακράτηση 30% βάσει του ισχύοντος καθεστώτος), δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 9.000€, πλήρωνε φόρο συνολικά 1.265€ και τέλος επιτηδεύματος 650€ (1.915€ σύνολο). Με το νέο σύστημα φορολόγησης η ελάχιστη αμοιβή του υπολογίζεται σε 17.000€ (14.196 + 10% προσαύξηση μισθοδοσίας), η οποία μετά την αφαίρεση των εισοδημάτων από συντάξεις, ανέρχεται σε 12.500€. Ο φόρος με βάση το νέο σύστημα φορολόγησης ανέρχεται σε 2.035€, ενώ μόνο για το φορολογικό έτος 2023, πέραν του φόρου θα έχει την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325€. Επιπλέον, από το 2024 και μετά, ο εν λόγω εργαζόμενος συνταξιούχος θα λαμβάνει στο ακέραιο την σύνταξη του καθώς καταργείται η παρακράτηση του 30%. Αντιστοίχως, λόγω συμψηφισμού, θα μειωθεί κατά 1.930€ το ύψος της ελάχιστης αμοιβής από την επιχειρηματική δραστηριότητα από 12.500€ στις 10.570€. Έτσι, ο φόρος θα ανέλθει από το φορολογικό έτος 2024 και μετά (και εφόσον τα έσοδα του παραμείνουν ανεπηρέαστα) σε 1.861€. Επομένως, θα έχει μια ελάφρυνση 54 ευρώ σε σχέση με τον φόρο που πληρώνει σήμερα.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2: Συνταξιούχος που δραστηριοποιείται παράλληλα και ως ελεύθερος επαγγελματίας, με εισόδημα από συντάξεις 10.800€ (900€ τον μήνα), δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 4.000€, πλήρωνε φόρο συνολικά 1.179€ και τέλος επιτηδεύματος 650€ (1829€ σύνολο). Με το νέο σύστημα φορολόγησης η ελάχιστη αμοιβή του υπολογίζεται σε 15.800€ (14.196 + 10% προσαύξηση μισθοδοσίας), η οποία μετά την αφαίρεση των εισοδημάτων από συντάξεις, ανέρχεται σε 5.000€. Το συνολικό φορολογητέο του εισόδημα προσδιορίζεται σε 15.800€ και ο φόρος του συνολικά σε 1.399€ (-430€ σε σχέση με όσα πλήρωνε αφού εφαρμοστεί η οριστική κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος). Μόνο για το φορολογικό έτος 2023, πέραν του φόρου θα έχει την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325€. Επιπλέον, από το φορολογικό έτος 2024 και μετά καταργείται η παρακράτηση του 30% στη σύνταξη του και θα την λαμβάνει στο ακέραιο (15.430€). Έτσι, το συνολικό φορολογητέο εισόδημα θα αυξηθεί σε 19.430€ και ο φόρος του σε 2.257€. Η επιπλέον φορολογική του επιβάρυνση ανέρχεται στα 428 ευρώ τον χρόνο και οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση των συντάξιμων αποδοχών του κατά 4.630 ευρώ ετησίως.

4. Τεκμήρια για τους πολίτες με αναπηρία

Για τους ανάπηρους προβλέπονται ειδικές μειώσεις και απαλλαγές. Συγκεκριμένα όσοι παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80% απαλλάσσονται πλήρως από το τεκμήριο. Επιπλέον για όσους έχουν αναπηρία από 67% έως 79% προβλέπεται μείωση του τεκμηρίου κατά 50%. Σημειώνεται ότι μειωμένο κατά 50% θα είναι το τεκμήριο για τους γονείς με εξαρτώμενα τέκνα που έχουν ποσοστό νοητικής ή σωματικής αναπηρίας πάνω από 67%.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Ασφαλιστής με ποσοστό αναπηρίας άνω του 80% με έναρξη το 1982 και τζίρο 38.109€, δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 14.203€, πλήρωνε φόρο 1.823€ και δεν ήταν υπόχρεος καταβολής τέλους επιτηδεύματος. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα θα παραμείνει 14.203€ και ο φόρος 1.823€ καθώς απαλλάσσεται κατά 100% από το τεκμήριο.

5. Ειδικές προβλέψεις για μονογονεϊκές και πολύτεκνες οικογένειες

Και για τις περιπτώσεις αυτές ισχύουν ειδικές ρυθμίσεις. Τόσο για τους μονογονείς με ανήλικα τέκνα όσο και για τους πολύτεκνους, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50%.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Κομμώτρια με έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας το 2013 και τζίρο 22.850€, δήλωνε κέρδη 6.854€ και πλήρωνε φόρο 617€ και τέλος επιτηδεύματος 650€. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο της εισόδημα θα ανέλθει σε 7.098€ (14.196€ με μείωση 50% λόγω μονογονεϊκής οικογένειας) και ο φόρος της σε 639€ (-628€). Ειδικά για το φορολογικό έτος 2023, πέραν του φόρου θα έχει την υποχρέωση καταβολής νέου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325€ (-303€) το οποίο και καταργείται πλήρως από το 2025 και μετά. Επομένως, στη συγκεκριμένη περίπτωση η συνολική φορολογική επιβάρυνση θα είναι μικρότερη από αυτή που ισχύει σήμερα.

6. Επιχειρήσεις που δεν λειτουργούν 12 μήνες τον χρόνο

Στο νομοσχέδιο περιλαμβάνεται ειδική πρόνοια για τις περιπτώσεις αυτές, οι οποίες προφανώς δεν μπορεί να αντιμετωπίζονται όπως οι υπόλοιπες από τη στιγμή που η δραστηριότητα δεν ασκείται όλη τη χρονιά. Συγκεκριμένα, οι νομοθετικές και κανονιστικές ρυθμίσεις που περιορίζουν χρονικά την άσκηση της δραστηριότητας προστίθενται στον κατάλογο των περιπτώσεων που το τεκμήριο καθίσταται μαχητό. Έτσι, για παράδειγμα ένας ιδιοκτήτης κυλικείου, θα καταβάλει ποσό τεκμηρίου ανάλογο με τους μήνες που η επιχείρηση του λειτουργεί (8/12).

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ: Σχολικό κυλικείο με έναρξη το 2000 και τζίρο 12.295€, δήλωνε το 2022 κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα 2.384€, πλήρωνε φόρο 214€ και τέλος επιτηδεύματος 650€ (σύνολο 864 ευρώ). Με το νέο σύστημα φορολόγησης, το φορολογητέο του εισόδημα θα ανέλθει σε 14.196 €. Ωστόσο, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα δει μείωση του τεκμαρτού του εισοδήματος κατά 33% (4/12) λόγω παύσης λειτουργίας του κυλικείου κατά το διάστημα διακοπών (λειτουργία 8 από τους 12 μήνες). Επομένως, το φορολογητέο του εισόδημα θα ανέλθει στα 9.464€ (67% του αρχικού υπολογισθέντος) και ο φόρος του σε 852€ (από 864€ που πλήρωνε). Μόνο για το φορολογικό έτος 2023, θα έχει και την υποχρέωση καταβολής του μειωμένου τέλους επιτηδεύματος ύψους 325€ το οποίο και καταργείται πλήρως από το 2025 και μετά.

7. Επαγγελματίες σε μικρά χωριά

Για τις περιπτώσεις αυτές υπάρχει συνδυασμός προβλέψεων. Αφενός ορίζεται ότι για τους επαγγελματίες που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους, καθώς και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100 κατοίκους, το τεκμήριο μειώνεται κατά 50%. Αφετέρου προβλέπεται ότι τα εισοδήματα από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου. Δεδομένου ότι είναι σύνηθες ένας επαγγελματίας στην περιφέρεια να έχει εισόδημα και από αγροτική δραστηριότητα, καθίσταται πιο εύκολη η κάλυψη του τεκμηρίου. Και βεβαίως ισχύει και για αυτές τις περιπτώσεις ό,τι ισχύει για όλους τους ελεύθερους επαγγελματίες, ότι δηλαδή υπάρχει η δυνατότητα απαλλαγής από την πληρωμή του ποσού του τεκμηρίου εφόσον προηγηθεί έλεγχος και αποδειχθεί ότι αντικειμενικά ο ελεύθερος επαγγελματίας αδυνατεί να εξασφαλίσει για τον εαυτό του ποσό αντίστοιχο με εκείνο που αμείβεται ο εργαζόμενος με τον κατώτατο μισθό.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1: Ιδιοκτήτης καφενείου σε χωριό με λιγότερους από 500 κατοίκους με έναρξη το 2001, χωρίς υπαλλήλους και τζίρο 2.595€, δήλωνε κέρδη από την επιχειρηματική του δραστηριότητα 172€ και αγροτικά εισοδήματα 6.736€. Για τα εν λόγω εισοδήματα δεν πλήρωσε φόρο, ενώ δεν ήταν υπόχρεος τέλους επιτηδεύματος. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, η ελάχιστη αμοιβή του από την επιχειρηματική του δραστηριότητα θα ανέλθει σε 7.098€ καθώς προβλέπεται μειωμένο τεκμήριο κατά 50% για χωριά έως 500 κατοίκους. Το ποσό αυτό θα μειωθεί κατά 6.736€ (λόγω συμψηφισμού με τα αγροτικά εισοδήματα) και το τελικό φορολογητέο του ποσό από την επιχειρηματική του δραστηριότητα θα ανέλθει σε 362€ και επομένως ο φόρος επιχειρηματικής δραστηριότητας σε 33€. Άρα, ο εν λόγω φορολογούμενος θα έχει αύξηση 33€.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2: Ιδιοκτήτης καταστήματος με λιπάσματα σε νησί με λιγότερους από 3.100 κατοίκους με έναρξη το 1986, χωρίς υπαλλήλους και τζίρο 18.934€, δήλωνε κέρδη από την επιχειρηματική του δραστηριότητα 1.073€ και αγροτικά εισοδήματα 2.485€. Ο φόρος που κλήθηκε να πληρώσει ανήλθε σε 97€, ενώ δεν ήταν υπόχρεος τέλους επιτηδεύματος. Με το νέο σύστημα φορολόγησης, η ελάχιστη αμοιβή του από την επιχειρηματική του δραστηριότητα θα ανέλθει σε 7.098€ (14.196€ λόγω τριετιών και τελική μείωση 50% λόγω τόπου κατοικίας). Το ποσό αυτό θα μειωθεί κατά 2.485€ (αγροτικά εισοδήματα) και το τελικό φορολογητέο του από την επιχειρηματική του δραστηριότητα θα ανέλθει σε 4.613€, ενώ ο φόρος επιχειρηματικής δραστηριότητας σε 415€. Ο εν λόγω φορολογούμενος θα έχει επομένως αύξηση 319€ σε σχέση με αυτό που πλήρωνε πριν.